De Westerse Wachttoren

President François Hollande van Frankrijk heeft zich deze dagen uitgesproken over represailles voor de aanslagen in Parijs van afgelopen weekend. Volgens Hollande verkeert Frankrijk in staat van oorlog met IS en zal er genadeloos moeten worden terug geslagen. Ondertussen stuurt Rusland op grote schaal grondtroepen richting Syrië en slaan ook de Verenigde Staten taal uit die weinig multi-interpretabel is. ‘Oorlog’, ‘vergelding’, ‘bombardementen’; de militante krachttermen vliegen ons sinds dit weekend om de oren. Ik kijk naar het nieuws, lees de krant en zie het met lede ogen aan. Want, natuurlijk moet er iets gedaan worden, kunnen we niet met onze staart tussen onze benen kermend op onze rug gaan liggen. Maar, realiseren al die grote jongens aan de wereldtop zich dan niet, dat juist die bombastische praat misschien de reden is dat deze gruwelijkheden ons nu ten deel vallen?

Hoewel wij er, als Westerlingen, heilig van overtuigd zijn dat wij weten hoe het moet, de wereld besturen en een succesvolle samenleving vormgeven, deelt lang niet iedereen die mening. Goed beschouwd zijn we veel erger in de minderheid dan we zelf denken. Zo arrogant zijn we inmiddels wel geworden. Als Jehova’s getuigen trekken we langs de werelddeuren (of nee, eigenlijk trappen we ze gewoonweg in) om ons idee van goed en kwaad te prediken. De democratie is verworden tot de Wachttoren van het Westen: we dringen hem aan iedereen op, ook als ze onze ‘bijbel’ helemaal niet willen lezen.

En dat zet, logischerwijs, kwaad bloed. Want hoezo zouden wij het beter weten? Waarom is onze wil ook gelijk de wet? Waarom die van ons wel en die van hen dus niet? Wie bepaalt wat werkt en wat juist niet? Al te makkelijk lijkt het, om te vergeten dat landen in het Midden-Oosten, of in Afrika, of op welke ander continent dan ook, niet hetzelfde zijn als landen in Europa. Dat de cultuur en het geloof en daarmee ook de evolutie simpelweg heel anders zijn en dus ook gewoon helemaal niet te vergelijken. Maar daar gaan wij volledig aan voorbij. Zonder pardon, of enig respect, stampen we de grenzen over en werpen een regime omver. Omdat wij vinden dat dat moet. Wíj vinden dat, niet de mensen die daadwerkelijk in dat land hun leven moeten leiden. En dus eigenlijk veel beter weten hoe het werkt. Maar daar hebben wij geen boodschap aan.

Bijvoorbeeld: je kunt natuurlijk zeggen dat Saddam Hussein niet de meest sympathieke man was. Ik zou hem ook niet graag op de thee hebben gehad. En een dictatuur, dat is wat mij betreft een samenlevingsvorm die de voorkeur niet verdient. Maar: toen hij nog aan de macht was, leefden de mensen weliswaar in armoede, maar niet in oorlog. Totdat wij, de democraten, opeens ten tonele verschenen. En met onze bemoeienis namen we de bevolking niet alleen hun leider, maar ook de weinige vrijheid en veiligheid die ze hadden, af. Terreur en geweld konden plotseling vrijelijk om zich heen grijpen, puur en alleen omdat wij de ruimte ervoor hadden gecreërd. En zo leidden wij een land, in plaats van richting de verlichting, rechtstreeks naar de duisternis.

En dit is slechts één voorbeeld van hoe wij in al onze grootheidswaanzin beweren dat we hele bevolkingsgroepen het leven hebben gered, terwijl de realiteit is dat we ze juist linea recta de dood hebben in gejaagd. Ik vind het dan ook niet zo gek dat het leger vijanden dat we inmiddels hebben, langzamerhand steeds maar groter groeit. Persoonlijk denk ik dat veel van de jongens die met bomgordels onze levens tot ontploffen brengen, misschien niet eens vechten uit pure overtuiging, maar voornamelijk uit frustratie. En verbitterdheid over hun leven en hoe wij hen dat van hen hebben afgenomen. Omdat ze in de haat en het geweld van de extremisten een uitlaatklep vinden, erin mee gezogen zijn als ware het een manier om terug te vechten voor wat hen is aangedaan. Dat is uiteraard nooit een excuus voor het uitvoeren van dergelijke gruweldaden, maar we zouden eens goed moeten nadenken over de motieven, die onder de waterspiegel liggen, de motieven die niet zichtbaar zijn. Want het zou zomaar kunnen dat die heel anders zijn dan wij hier met z’n allen denken. En dat wij ons eigen aandeel daarin grondig onderschatten.

Wordt het niet eens tijd dat we als Europa pas op de plaats gaan maken en onze hand in eigen opgezwollen boezem steken? Eens ophouden met zo hoog van de toren te blazen over hoe het allemaal zou moeten en eens luisteren naar de mensen over wie we ijzerenheinig de scepter proberen te zwaaien? Misschien hebben die namelijk gewoon ook wel iets te zeggen. En zouden we iets van ze kunnen leren. Waardoor we sámen tot een oplossing kunnen komen, een oplossing die echt werkt en bovendien van respect getuigt voor de verschillende samenlevingen die onze wereld rijk is. Misschien dat we daarmee dan voorkomen dat de echte gekken om zich heen kunnen grijpen en de wereld laten branden. En dan gaat het misschien niet overal zoals ons dat goed dunkt, maar de laatste keer dat ik het checkte, hadden wij volgens mij nog steeds de waarheid niet in pacht.