Van de wal in de sloot

Onlangs zaten wij weer een avond op het orthopedagogisch centrum van Terrorist nr. 1, voor een bijeenkomst over het Passend Onderwijs. Dit keer afgedwongen door manlief, mijn moeder en mijzelf, aangezien het laatste promopraatje van de gemeente alles behalve transparant en bovendien bijzonder onlogisch was. Dit keer stonden drie dames van het Samenwerkingsverband van de scholen in de regio ons te woord. Het feit dat deze vrouwen hun verhaal daadwerkelijk hadden voorbereid en hun woorden lieten vergezellen door professioneel ogende powerpoints en gezellige illustratieve filmpjes, stemde ons in ieder geval hoopvol. Gelukkig vinden blijkbaar niet alle beleidsmakers een krabbeltje op een groezelige post-it wel voldoende om het gepeupel mee te informeren.

Dat het pijnpunt niet ligt bij de coördinatie van het Samenwerkingsverband, was al snel duidelijk. De dames in kwestie waren betrokken, goed geïnformeerd en bovenal: eerlijk. Een verademing. Wat wél opnieuw, en misschien juist nog wel erger, pijnlijk duidelijk werd, is dat ze de bedenker van het Passend Onderwijs beter ter beschikking kunnen stellen aan een instituut voor geesteszieken. Het is namelijk een totaal belachelijk initiatief, wat binnen vijf jaar niks anders zal hebben opgeleverd dan een aanzienlijk deel van de lerarenpopulatie met een burn out in de ziektewet en een heleboel gefrustreerde, wanhopige en verdrietige kinderen en ouders. Natuurlijk, onderwijs op maat voor ieder kind, in een zo gewoon mogelijk omgeving, is een prachtig idee. Of het ook realistisch is, daarbij lijkt het zetten van grote vraagtekens op zijn plaats.

Want: omdat de overheid wil dat we met z’n allen nou eindelijk weer eens gewoon lekker ‘normaal’ gaan doen, moeten alle kinderen naar het regulier onderwijs. Normaal is goed, normaal moeten we willen. Normaal is namelijk goedkoop. Het is de ultieme vorm van struisvogelpolitiek. Stop een gedragsgestoord kind in een reguliere klas en doe net alsof de problemen er niet zijn. Wat je niet ziet, bestaat niet. Dat zo’n kind dan vervolgens iedere dag thuis de boel kort en klein slaat, omdat het op school binnen de kortste keren totaal vastloopt en bovendien uitgekotst wordt door zijn eigen klasgenoten, nee, dat zien ze op het gemeentekantoor inderdaad niet. What happens at home, stays at home. Beetje jammer alleen dat er dan binnen afzienbare tijd waarschijnlijk geen thuis meer is, omdat het gehele gezin eraan onderdoor gaat.

Want: er is geen enkele controle. Nee, het Passend Onderwijs is geen bezuinigingsmaatregel, roept de beleidsmaker met opgeheven vingertje. Er is namelijk nog steeds dezelfde hoeveelheid geld beschikbaar die er voorheen ook was. Maar hoe dat geld besteedt wordt, daar heeft vervolgens niemand zicht op. Kreeg iedere autist vroeger een individueel zakje geld, waaruit zijn zorgbehoeften betaald moesten worden, tegenwoordig wordt er gewoon een dikke portemonnee op de stoep van de scholen gelegd met de mededeling: geniet ervan, hè! Natuurlijk, in een ideale wereld bekostigt de onderwijsinstelling daarmee de logopedie, ergotherapie, ambulante ondersteuning en noem het allemaal maar op. Echter, of dit ook daadwerkelijk gebeurt is de vraag. Waar de euro’s aan uitgegeven worden, hoeft namelijk niet verantwoord te worden. “Volgens de school is het potje voor mijn dochter op” vertelde een moeder tijdens de bijeenkomst, “Maar zij heeft de helft van de hulp die zij voorheen had, nog niet gekregen”. Maar helaas, als de school claimt dat de potjes leeg zijn, dan heb je als ouder geen poot om op te staan. Ook als je kind helemaal niet geholpen is. Is de school van het geld voor jouw kind op bedrijfsuitje gegaan? Zou kunnen. Natuurlijk, dat is wel negatief gedacht. De meeste scholen zullen hun uiterste best doen om leerlingen goed te begeleiden. Maar helemaal onrealistisch is het niet. Want waar gefraudeerd kan worden, rolt het geld niet zelden in de verkeerde richting. En als er íets fraudegevoelig is, lijkt dat nu wel het Passend Onderwijs.

Want: alle verantwoordelijkheid komt te liggen bij de ouders. Oftewel: de leken. Hoewel de dames tijdens de bijeenkomst enorm hun best deden de boel in Jip en Janneke taal uit te leggen, blijft het ingewikkelde materie. Nou zijn manlief en ik niet op ons achterhoofd gevallen, maar zelfs met onze twee Master-titels werd het ons af toe nog even zwart voor de ogen. Gelukkig heb ik nog een moeder die zo ongeveer overal directeur is geweest en dientengevolge het nodige ambtelijk jargon weet te ontcijferen, maar niet iedereen heeft in huis een onderlegde oma die kan zorgen voor wat ondertiteling. En heb je als ouders dus geen ijzersterk verhaal over wie jouw kind is, wat het nodig heeft en vooral: waarom, dan heb je het nakijken. Natuurlijk, ik ga er met gestrekt been in. Mijn zoon, die valt niet tussen wal en schip. Maar wat als je ouderlijke bek minder groot is dan die van mij? De centen spreken dan helaas toch net iets luider dan het zorgintensieve kind.

Want: ga je eenmaal met een school in zee, dan zit je eraan vast. Er is geen weg meer terug. Blijkt een school, ondanks een mooie salespitch, en als het geld eenmaal op de rekening staat, toch opeens wat ‘handelingsverlegen’, dan kun je nergens meer verhaal halen. Het zorgloket sluit na plaatsing van het kind de deuren en ook het Samenwerkingsverband heeft geen pressiemiddelen om de scholen te beïnvloeden. Dus heeft jouw kind méér nodig dan de school wil bieden, dan mag je uit bedelen gaan bij de gemeente. En die hebben misschien wel net een optie op een paar fraaie nieuwe straatlantaarns genomen, dus dan houdt het al snel op. En daar sta je dan als ouder, met je schuimbekkende zorgleerling op het reguliere onderwijs. Om hulp roepen heeft geen zin, want niemand kan je horen. De muren van de gevangenis die Passend Onderwijs heet, zijn namelijk heel erg dik.

Zo kan ik nog wel even doorgaan. Alhoewel ik blij ben met de duidelijkheid die het Samenwerkingsverband heeft weten te scheppen, worden mijn zorgen eigenlijk alleen maar groter. Misschien was het voorheen niet ideaal geregeld, maar van de wal belanden we nu wel heel diep in de sloot. Toch rond ik nu maar af, anders komt er aan dit stukje nooit een eind. En ik heb geen tijd meer voor het schrijven van epistels, want ik moet op de barricade voor mijn zoon. Misschien als ik er zwart bij ga werken, dat ik dan het gat in zijn begroting nog gedicht krijg. Dan hoeft de gemeente straks in ieder geval niet te beknibbelen op de vrijmibo.